Müzik Telif Hakkı Ödemeleri Nasıl Dağıtılır?

Müzik telif hakkı ödemeleri nasıl dağıtıldığını öğrenmek önemlidir. Özellikle bir sanatçı nasıl müziklerinden ne derecede etkileneceğini çözebilir.

Müzik telif haklarıyla ilişkili farklı taraflar bulunmaktadır: Telif haklarının son hedefi olan bazı hak sahipleri ve hak sahipleri adına telif hakkı toplayan ve bir kesinti alan bazı aracılar. İşte kimin ne kadar ödeme aldığının ayrıntıları…

Makaleye başlamadan önce müzik telif hakkı ödemelerinde profesyonel şirket arıyorsanız, Müzik Dağıtım şirketini seçebilirsiniz. Profesyonel ekibiyle şarkılarınızı kısa sürede en üst düzeye çıkarabilmeniz mümkündür. 7/24 İletişim desteği ile de pek çok sanatçı, DJ ve Producer’in tercih ettiği şirkettir.

Kayıt Sanatçıları

Kayıt sanatçıları, bir ana kaydın kısmi sahipleridir, bu nedenle ana tarafındaki tüm telif haklarından pay alırlar (Çoğunlukla telif haklarının büyük kısmını alan öne çıkan sanatçıları ve aynı zamanda öne çıkan olmayan sanatçıları da içerir). Kayıt sanatçılarının aldığı müzik telif haklarının tam yüzdesi, kayıt şirketleri ve dağıtıcılarla yaptıkları anlaşmada belirtilir.

Aşağıda kayıt sanatçıları hangi türde telif hakkı aldığına dair bilgilere yer verilmiştir:

• Akış telif hakları
• Komşu telif hakları
• Dijital performans
• Senkronizasyon lisans ücretleri (ana kullanım lisansı)

Kayıt Şirketleri

Master taraftaki telifler genellikle bir kayıt anlaşması varsa kayıt sanatçıları ve kayıt şirketleri arasında bölünür. Kayıt şirketleri, yayın pazarlama ve/veya üretimi finanse ederler ve gelecekteki master teliflerinin önemli bir kısmını alırlar. Pek çok durumda, kayıt şirketleri, kayıt sanatçılarına ödenen tüm farklı telif türlerinden pay alır.

Dağıtıcılar (Distribütör)

Basitçe ifade etmek gerekirse, dağıtıcının görevi sanatçının müziğini dijital yayın platformlarına ulaştırmak ve sanatçı adına akış teliflerini toplamaktır. Karşılığında; bestecilik tarafındaki PRO’lar gibi dağıtıcılar her ödeme için bir yüzde veya sabit bir ücret alırlar.

Çoğu zaman dağıtıcılar, yalnızca akış tarafıyla çalıştıkları için senkronizasyon ücretlerine veya komşu teliflere katılmazlar. Dağıtıcılar, kayıt şirketleri ve kayıt sanatçıları bir araya gelerek kayıt teliflerinin zincirini oluştururlar.

Lisanslama Şirketleri ve Senkronizasyon Ajansları

Lisanslanma şirketleri, hem müzik endüstrisinin ana hem de besteci yönleriyle çalışarak (unutmayın ki, senkronizasyonlar hem sanatçılar hem de şarkı yazarları tarafından onaylanmalıdır), senkronizasyon ajansları hak sahipleri ile müzik kullanıcıları arasında bağlantılar kurarlar.

Sanatçının en son gişe rekorları kıran filmin içinde yer bulmasına yardımcı olmak veya tam tersi olarak, film yapımcılarının sahneye uygun şarkıyı bulmalarına yardımcı olmak için lisanslama şirketleri kendilerinden geçen tüm senkronizasyon ücretlerinden bir kesinti alırlar.

Şarkı Yazarları

Kayıt sanatçıları gibi, şarkı yazarları da besteciliğin sahipleridir ve tüm besteci teliflerinin bir yüzdesini alırlar.

Oluşturulan her müzik eseri için iki eşit paydaş telif hakkı atanır: yazar payı ve yayıncı payı (her biri %50 değerindedir, ancak bu Amerika Birleşik Devletlerine özel bir durumdur). Yazar payı PRO’lar tarafından doğrudan yazarlara ödenir ve sadece yayıncılar yayıncı payını toplayabilir. Yani, kendi kurulu bir yayıncısı olsa bile, bir şarkı yazarı bu payı kaçırır.

Özetle, şarkı yazarları şunları alırlar:

• Performans telifleri
• Mekanik telifler
• Senkronizasyon lisans ücretleri

Yayıncılar (Publishers)

Yukarıda belirtildiği gibi, şarkı yazarı performans ve mekanik telif haklarının %50’sini alır. Diğer %50 ise yayıncının payıdır. Ancak yayıncının telif haklarının %50’sini tuttuğu anlamına gelmez; sadece bu payı toplama görevi yayıncıya aittir. Yayıncılar da şarkı yazarı adına bestecilik telif haklarını toplama ve en üst düzeye çıkarma hizmetleri karşılığında bu paydan bir kesinti yaparlar.

Yayıncının aldığı kesinti tamamen yayıncıların şarkı yazarlarıyla olan yayın sözleşmesinin belirlediği özel şartlara bağlıdır. Bazen ise payla ilgili olarak daha büyük, uluslararası bir şirket olan bir alt-yayıncı da (genellikle küçük yayıncılara hizmet veren) küçük bir telif hakkı payı karşılığında yönetim hizmetleri sunmaktadır.

PRO’lar (Ve Diğer Kolektif Yönetim Organizasyonları)

PRO’lar, şarkı yazarları ve müzik yayıncıları adına performans telif ücretleri ve komşu hakları toplayan organizasyonlardır. PRO’lar, bestecilere müzik kullanıcılarına lisanslar vermek ve oluşan geliri doğru şarkı yazarlarına ve yayıncılarına tahsis etmek için bestecilik üzerinde dağıtım yapmaktadır.

Ülkeye bağlı olarak, telif ücretlerinin tamamını işleyen tek bir PRO olabilirken belirli bir telif türünü (mekanik telif toplama için MCO, genel performans için PRO) üstlenen birkaç organizasyon veya rekabet halinde birkaç PRO olabilir (ABD’de ASCAP, BMI ve SESAC aynı hizmeti sunar).

Yerel PRO’lar genellikle diğer ülkelerdeki PRO’larla işbirliği anlaşmalarına sahiptir, böylece dünyayı kapsayan bir organizasyonlar ağı oluşturur. Genellikle PRO’lar topladıkları telif ücretlerinin bir kısmını yönetim giderlerini karşılamak için alır. PRO’lar, yayıncılar ve şarkı yazarları bir araya gelerek bestecilik telif ücretlerinin akışını oluşturur.

Müzik Telif Hakları Nasıl Çalışır?

Baştan hatırlatalım; müzik telif hakları, son derece karmaşık bir konudur ve telif hakları ödemelerinin nasıl yapıldığı tamamen bağlama, türüne, ülkeye, platforma ve binlerce başka faktöre bağlıdır. Bu bölümde, telif haklarının nasıl ödendiğine dair genellenmiş bir görünüm sunacağız.

#1 Sanatçılar Tarafından Oluşturulur

Sürecin ilk adımı oluşturmadır: Bir sanatçı bir şarkı kaydeder, bir şarkı yazarı bir beste yazar. Bu nedenle müzik telif hakkının iki seti, beste ve ana kayıt, oluşturulur. Ardından genellikle sanatçılar, çalışmalarını tanıtmak ve ticarileştirmek için özel bir ortakla (kayıt sanatçıları için etiket ve şarkı yazarları için yayıncılar) bir anlaşma yaparlar.

#2 Sanatçılar Ve Temsilcileri, Aracıları İle İletişime Geçer

İkinci adım olarak potansiyel telif haklarını açığa çıkarmak için eserin dağıtılması ve/veya kaydedilmesi gerekmektedir. Master tarafında, bu, kayıt sanatçılarının ve etiketlerinin müziklerini akış platformlarına lisanslamak için distribütörlerle çalışmalarını gerektirir.

Besteci tarafında, şarkı yazarları ve yayıncılar eseri PRO’ya kaydeder, böylece PRO adına telif haklarını izleyebilir ve toplayabilir.

#3 Müzik Çalınır Veya Yayınlanır

Üçüncü adım, müzik tüketimi kendisidir. Tüketim, yaklaşık olarak %100 farklı şekil ve formlarda olabilir. Yerel radyo istasyonları şarkıyı yayınlar, kamusal performans ve (belki de) komşu telif hakları oluşturur. Bir kullanıcı akış hizmetinde çalma düğmesine basar, aynı anda kamusal performans, mekanik ve akış telif haklarını tetikler.

#4 Aracı, Telif Ücretlerini Toplar Ve Dağıtır

Dördüncü adım, telif türüne ve müziğini kullanım şeklinde göre farklı biçimlerdedir. Ancak temel fikir, aracının müzik kullanıcılarından ödemeleri ve nasıl, ne zaman ve hangi müziğin kullanıldığına dair verileri toplamasıdır. Sonrasında aracı bu toplanan parayı uygun hak sahiplerine dağıtmak için bu verileri kullanır.

Bazı durumlarda (Streaming telif ücretleri söz konusuysa), kimin ne kadar alacağını belirleme rolü müzik kullanıcıları tarafından içselleştirilebilir. Örnek olarak; Spotify platformunda çalınan müziği izler ve hak sahiplerine kendisi atar. Bu durumda PRO’lar ve dağıtıcılar sadece parayı aktarır.

#5 Hak Sahipleri Ödeme Alır

Beşinci adım; nihayet sanatçılar ve söz yazarları, gelirleri iş ortakları olan plak şirketleri ve yayıncılarla paylaşarak ödeme alır.

Sanatçılar ve plak şirketleri, streaming telif ücretlerinden, komşu hakları telif ücretlerinden, dijital performans telif ücretlerinden ve senkronizasyon ücretlerinden bir pay alır. Aynı zamanda yayıncılar ve söz yazarları da performans telif ücretleri, mekanik telif ücretleri ve senkronizasyon ücretleri alır (PRO’lar ve dağıtımcılar da kendi paylarını alır).